Mỗi khi Tết đến, một vật phẩm không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên chính là mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả không chỉ làm cho không khí Tết thêm phần ấm cúng mà còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên. Trong bài viết này, His Decor giới thiệu về cách bày hoa quả bàn thờ ngày Tết đem lại may mắn và tài lộc cho gia đình. Hãy cùng tìm hiểu ngay.
I. Ý nghĩa của mâm ngũ quả trên bàn thờ gia tiên ngày Tết
Mâm ngũ quả, được bày trên bàn thờ gia tiên vào dịp Tết, bắt nguồn từ đạo Phật với hình ảnh của năm loại trái cây mang màu sắc khác nhau. Theo quan niệm Phật giáo, mỗi màu sắc trên mâm ngũ quả đại diện cho một trong năm thiện căn cơ bản, bao gồm: Huệ căn (sự sáng suốt), Niệm căn (khả năng ghi nhớ), Định căn (tâm không dao động), Tấn căn (ý chí kiên định) và Tín căn (lòng tin vững chắc).
Đối với người Việt và văn hóa phương Đông nói chung, mâm ngũ quả còn tượng trưng cho sự cân bằng của năm yếu tố Ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ – những yếu tố cấu thành nên vũ trụ. Vì thế, mâm ngũ quả thường bao gồm năm loại trái cây khác nhau, không chỉ về tên gọi mà còn về màu sắc, nhằm tượng trưng cho sự hài hòa của các yếu tố trong tự nhiên.
II. Cách bày hoa quả bàn thờ ngày Tết theo từng vùng miền
Mâm hoa quả bàn thờ ngày Tết là một biểu tượng văn hóa đặc sắc của người Việt, thể hiện những mong ước chung của người dân tại từng địa phương. Qua đó, họ dâng lên tổ tiên những sản vật quý giá của vùng miền, thể hiện lòng biết ơn và niềm tự hào về thành quả lao động trong suốt một năm qua.
1. Miền Bắc
Truyền thống của người miền Bắc là bày mâm ngũ quả với nải chuối xanh ở vị trí dưới cùng. Trái cây lớn như bưởi, bòng, dưa hấu, dừa thường được đặt ở giữa, làm trung tâm. Xung quanh, các loại quả nhỏ hơn như táo, ớt, quất, nho được sắp xếp tạo nên sự đa dạng về màu sắc và kích cỡ. Đây là cách bày biện thường thấy ở các gia đình miền Bắc.
2. Miền Nam
Người miền Nam thường lựa chọn mâm ngũ quả với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài,” tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy trong năm mới. Vì vậy, mâm ngũ quả thường có mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài và đôi khi thêm dứa (thơm) để cầu mong con cháu đông đúc, cùng cặp dưa hấu với vỏ xanh lòng đỏ để mong may mắn. Đặc biệt, người miền Nam tránh thờ cúng các loại trái cây có tên mang ý nghĩa không may như chuối (mang nghĩa “chúi nhủi”), lê (hàm ý “lê lết”), hay cam, quýt (liên quan đến câu “quýt làm cam chịu”).
3. Miền Trung
Ở miền Trung, cách bày mâm ngũ quả thường đơn giản và thực tế hơn. Quả dứa thường được đặt ở vị trí cao nhất, xung quanh là các loại trái cây như xoài, thanh long, táo, nho, quýt. Mâm ngũ quả miền Trung không cầu kỳ nhưng vẫn giữ được nét trang trọng và ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Tết.
III. Cách bày hoa quả bàn thờ ngày Tết mang lại may mắn và tài lộc
Mâm ngũ quả được bày trên bàn thờ ngày Tết thường gồm năm loại trái cây khác nhau, biểu tượng cho “ngũ phúc lâm môn” trong văn hóa Việt. Năm loại phúc này bao gồm:
- Phú: Giàu sang, thịnh vượng
- Quý: Phẩm chất cao quý
- Thọ: Sống lâu trăm tuổi
- Khang: Sức khỏe dồi dào
- Ninh: Cuộc sống an lành
Ngoài ra, trong Phật giáo, năm màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn”: tín căn (niềm tin), tấn căn (ý chí), niệm căn (trí nhớ), định căn (tâm trí vững vàng), huệ căn (sự minh trí). Vì vậy, mỗi loại quả trên mâm ngũ quả cũng mang những ý nghĩa riêng biệt:
- Chuối xanh: Tượng trưng cho hành mộc, biểu trưng cho bàn tay dang ra bảo vệ và che chở cho gia đình.
- Lê: Với vị ngọt dịu, quả lê thể hiện mong muốn mọi việc được thuận lợi, suôn sẻ.
- Lựu: Quả lựu nhiều hạt, tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, con cháu đông đúc.
- Phật thủ: Với hình dáng như bàn tay của Phật, quả phật thủ biểu thị sự bảo vệ và che chở từ bậc linh thiêng.
- Táo: Táo, dù là táo tây, táo ta hay táo tàu, đều mang ý nghĩa phú quý, thịnh vượng.
- Bưởi: Biểu trưng cho sự ngọt ngào và may mắn.
- Cam, quất: Với cách phát âm gần giống từ “cát” trong tiếng Hán, quả quất mang ý nghĩa sung túc, thành đạt.
- Lê-ki-ma: Còn gọi là quả trứng gà, được dân gian coi là biểu tượng của lộc trời ban tặng.
Lưu ý, một số gia đình thường chọn số lượng quả lẻ trong mâm ngũ quả, với hy vọng rằng điều này sẽ hợp phong thủy và mang lại tài lộc, sự hanh thông trong năm mới.
Bài viết đã cung cấp cho quý khách một cái nhìn toàn diện về ý nghĩa của mâm hoa quả bàn thờ ngày Tết, cũng như cách bày hoa quả bàn thờ ngày Tết. Để tiếp tục nhận được những kiến thức hữu ích, quý khách có thể theo dõi, liên hệ với His Decor qua website: hisdecor.vn.
